İKLİMLER

İklimler
İKLİM KUŞAKLARI

SOĞUK KUŞAK



Bir bölgenin aylık ve yıllık bazda sergilediği ortalama sıcaklık ve yağış koşulları, o bölgenin iklimini belirler. Bir bölgenin iklimi, o bölgenin ekvatora, çöllere ve denizlere olan yakınlığı ile ilgilidir. Bu koşullara bağlı olarak dünyada değişik iklim kuşakları oluşmuştur. Tropikal, kurak ve kutup iklimleri bunlardan bazılarıdır. Bu değişik iklim kuşakları soğuk, ılıman ve sıcak olmak üzere üç ana grupta incelenebilir.

Kutup iklimi: Kara ve deniz yüzeyi yılın her ayı kar ve buzla kaplıdır. Sıcaklık neredeyse tüm yıl boyunca 0 °C'nin altındadır. Bu iklim, ağaçların yetişmesine uygun değildir. Çok kısa süren yaz aylarında, 'tundra' adı verilen düzlüklerde bodur bitkiler yeşerir. Yeryüzünün yüzde 20'si kutup iklim kuşağının etkisi altındadır.

TAYGALAR


Tundralardan hemen sonra başlayan iğne yapraklı ormanlık bölgelere 'tayga' adı verilir. Kanada, İskandinavya ve Sibirya'da bu ıssız ormanlar, binlerce kilometre uzanır. Burada sıcaklık yalnızca kısa yaz aylarında 0 °C'nin üzerine çıkar. Taygalar yeryüzünün yüzde 7'sini kaplar.



ILIMAN KUŞAK



Ilıman iklim kuşağının hakim olduğu bölgelerde yazlar sıcak ve nemli, kışlar ise hafif geçer. Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın 30. ve 50. kuzey paralelleri arasında kalan bölgelerde genelde ılıman iklim etkilidir. Bitki örtüsünde iğne yapraklı ağaçlar az, geniş yapraklı ve kış aylarında yapraklarını döken ağaçlar çoğunluktadır.

Yüksek bölgeler; genellikle kıta plâkalarının kesişim hattında yer alan sıra dağlarda sıcaklık düşüktür. Ekvator bölgesinde bile zirvesi karlı dağlar vardır. Yükselti arttıkça bitki örtüsü azalır ve belirli bir yükseklikten sonra dağlarda hiçbir bitki yetişmez.

AKDENİZ İKLİMİ

Adını Akdeniz'den alsa da bu iklim tipi dünyanın çeşitli yerlerinde görülür. Akdeniz iklim kuşağının hakim olduğu yerlerde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlıdır. 'Maki' adı verilen bodur bir bitki örtüsü vardır. Bu bitkiler sıcak ve kurak yaz aylarına uyum sağlamıştır. Ayrıca zeytin ağaçları da bu iklimde yaygındır. Akdeniz iklim kuşağı, yeryüzünün yaklaşık yüzde 30'unda görülür.

SICAK KUŞAK


Tropikal iklim: Bu iklim kuşağı ekvatorun kuzey ve güneyinde, 15. ve 25. paraleller arasında hakimdir. Bu iklim kuşağında ortalama aylık sıcaklık 18 °C'nin üzerindedir ve metrekareye düşen yıllık yağış 150 cm'yi aşar. Bu iklim koşulları birçok canlının yaşaması için ideal koşullardır ve bu bölgelerde çok çeşitli canlı türleri yaşar. Tropikal iklim kuşağı yeryüzünün yaklaşık yüzde 35'inde görülür.



Kurak iklim: Ekvatorun kuzey ve güneyinde, 20. ve 35. paraleller arasında görülür. Tam bir çöl iklimi olan kurak iklim, yeryüzünün yüzde 12'sini kapsar. Bozkırların hakim olduğu yarı-kurak iklim ise kurak iklime göre daha çok yağış alır ve yeryüzünün yüzde 14'ünü kapsar.

ÇÖLLER


Doğal yaşam için en olumsuz iklim koşulları kutuplarla birlikte çöllerdedir. Çok sıcak olan çöl bölgelerinde yağış o kadar azdır ki, bu ortama uyum sağlamış çok ender bitkiler ve hayvanlar dışında hiçbir canlı yaşayamaz.


BOZKIRLAR

Bozkırlar, anakaraların denizden uzak orta bölgelerinde görülür. Bu bölgelerde hava sıcak, yağış ise çok azdır. Bozkırlarda, ağaç gibi büyük bitkiler yaşayamaz. Küçük çalılıklar bölgenin temel bitki örtüsüdür. Dünyanın en büyük bozkırları Rusya ve Orta Asya ülkelerinde yer alır.