GÜNEŞ NASILDIR ???

Güneş
GENEL BİLGİLER

Çapı: 1.390.000 km
Kütlesi: 1,9 x 10(30)
Yüzey sıcaklığı: 10.000°C
Çekirdek sıcaklığı: 15.000.000°C


Güneş sistemimizin yıldızı olan Güneş, Samanyolu galaksisindeki yaklaşık 100 milyar yıldızdan yalnızca biridir. Güneş, sistemin toplam kütlesinin yüzde 99,8'ini oluşturur. Güneş'in Dünya'ya uzaklığı yaklaşık 150 milyon km'dir ve Güneş ışığı Dünya'ya yaklaşık 8 dakikada ulaşır. Bilim adamları evrendeki yıldızları özelliklerine göre sınıflandırmışlardır. Bu sınıflandırmaya göre Güneş, G2 grubunda bir yıldızdır.

TARİHÇE


Eski Yunan'da Güneş'in adı 'Helios' idi. Romalılar ise ona 'Sol' adı takmıştı.



İnsanlar tarih boyunca Güneş'e ve Güneş'i temsil ettiğine inandıkları tanrılara tapmışlardır. Güneş tanrılarının etrafında birçok inanış ve efsane ortaya çıkmıştır. Mitolojide Güneş tanrıları genelde erkektir ve çoğunlukla Ay tanrılarının kardeşi, babası, kocası ya da düşmanı rolündedirler. Güneş tanrıları tarih boyunca doğruluğun, dürüstlüğün, zekanın ve verimliliğin temsilcisi olarak görülmüşlerdir.


Güneş, yaklaşık 5 milyar yaşındadır. Bu süre içinde, Güneş'teki hidrojenin yarısı yanıp tükenmiştir. Güneş yaklaşık bir 5 milyar yıl daha hidrojen yakmaya ve ışımaya devam edecektir. Bu süre sonunda hidrojen yakıtı tükenen Güneş yavaş yavaş soğuyacak ve bir 'beyaz cüce'ye dönüşecektir.

ATMOSFER



Güneş'in parlak yüzüne 'ışık küre' (fotosfer) adı verilir. Burada sıcaklık 6,000 °C civarındadır. Güneş atmosferinin en dış tabakasına 'taç küre' (korona) denir. Işık küre ve taç küre arasında kalan tabakaya 'renk küre' (kromosfer) adı verilir. Burada sıcaklık 10,000 °C'ye ulaşır. Taç küre ve renk küre tam Güneş tutulması sırasında gözlemlenebilir. Koronadan Güneş sistemine hızla yayılan saniyede 1 milyon ton civarındaki hidrojen gazı ise 'Güneş rüzgârı' olarak adlandırılır.


Renk kürenin üzerinde derinliği milyonlarca kilometreyi bulan 'taç küre' (korona) yer alır. Burada sıcaklık 1 milyon °C'yi bulur. Normal koşullarda taç küreyi görmek olanaksızdır, yalnızca Güneş tutulması sırasında gözlenebilir. Güneş yalnızca ışık ve ısı yaymaz; aynı zamanda elektron ve protonlardan oluşan elektrik yüklü parçacıklar da yayar. Bu parçacıklar kolayca dünyaya ulaşır. Yoğunlaştığında dünyadaki haberleşme ve enerji iletimini olumsuz etkiler.

YAPISI

Güneş enerjisi, hidrojen atomlarının nükleer füzyonla helyum atomlarına dönüşmesiyle açığa çıkar. Güneş'in sıcak ve yoğun çekirdeğinde hidrojen atomları sıkıştırılarak helyum atomlarına dönüşür.



Bir helyum atomu kendisini oluşturan hidrojen atomlarından daha küçük bir kütleye sahip olduğundan, aradaki kütle farkı enerjiye dönüşür. Çok az miktarda bir hidrojen, olağanüstü boyutlarda enerji üretebilir. İşte Güneş de bu yüzden milyarlarca yıldır ışımaktadır ve ışımaya devam edecektir.

Güneş, çekirdeğindeki nükleer füzyon ile inanılmaz boyutlarda enerji açığa çıkarmaktadır. Her saniye 700 milyon ton hidrojen 695 milyon ton helyuma ve 5 milyon ton gama ışınımı biçiminde enerjiye dönüşmektedir. Bu enerji, güneşin çekirdeğinden yüzeyine doğru hareket ederken emilmekte ve yüzeye ulaştığında yalnızca görülebilir güneş ışığına dönüşmektedir.

Güneş dev bir gaz kütlesi olduğu için yüzeyi Dünya gibi katı değildir. Gaz kütlesi kendi ekseni etrafında farklı bölgelerde farklı hızlarla döndüğü için, dönüş süresi ekvatorla kutuplar arasında farklılık gösterir. Güneş'in kutbunda bir dönüş 36 gün sürerken, ekvatorda 25 gün sürer. Gaz ya da sıvı kütlelerden oluşan gezegenlerde de benzer durum görülür.

Güneş'in neredeyse tamamı hidrojen (%75) ve helyumdan (%25) oluşur. Binde bir oranında ise metal alaşımları bulunur. Ancak, Güneş'in bileşimi zaman içinde değişmektedir. Hidrojen helyuma dönüşmekte ve Güneş'in çekirdeğinde birikmektedir.

Güneşin yüzeyine 'ışık küre' (fotosfer) adı verilir ve sıcaklık burada yaklaşık 6.000°C'dir. Güneş'in üzerindeki büyüklükleri 80.000 km çapına kadar ulaşabilen lekelerde sıcaklık daha düşüktür. Güneş lekelerinin dünya iklimi üzerinde etkisi olduğu sanılmaktadır. 17. Yüzyılın ikinci yarısında leke oluşumları azalmış, aynı dönemde Avrupa'da uzun süren bir kış dönemi yaşanmıştır. Bu döneme, 'kısa buzul çağı' da denmektedir.

UYDULAR


Gezegen Uzaklık
(x1000 km)
Yarıçap
(km) Kütle
(x 1022 kg)

Merkür 58,344 2,424 29,9
Venüs 107,712 6,059 531,9
Dünya 149,6 6,378 597,6
Mars 224,4 3,38 65,7
Jüpiter 777,92 70,158 190,036
Satürn 1,421,200 57,402 56,772
Uranüs 2,872,320 25,512 10,159
Neptün 4,502,960 25,512 10,159
Plüton 5,909,200 1,148 1,2



EKLİPTİK YÖRÜNGE



Gezegenler güneş etrafında birbirlerine hemen hemen paralel, eliptik yörüngelerde dönerler. Yalnızca Merkür ve Plüton'un yörüngeleri, diğer gezegenlerin yörüngeleriyle açı yapar. Yukarıda görülen resim, gezegenlerin Güneş etrafındaki yörüngelerini temsili olarak göstermektedir.